PL: O projekcie po polsku

Projeckt literacki pamięci Borysa Szweda "Bursztynowy kraj" zaczał się w kwietniu 2016 roku. Pierwszy odcinek projektu skończył się w sierpniu 2016 roku i jego wynikiem będzie zbiór opowiadań o Polesiu: przemyśle bursztynowym ("kalandajce"*), o ludzie tu mieszkających i ich problemach pod tytułem “Kalandajka. Opowieści z Dzikiego Zachodu Ukrainy o bursztynowych walkach, zdradach i miłości”. Obecnie i nadal będzie trwało pobieranie utworów dla następnych zbiorów.

Projekt ma na celu rozwój kulturalny ukraińskiego Polesia. Gdzie zjawisko kalandajki, nielegalnego wydobywania bursztynu na terenie północnych rejonów, prowadzi  do katastrof najpierw  współczesnych i  ekologicznych.  Instrumentem osiągnięcia tego celu jest promocja poleskiego kraju i dołączenie do rozwiązania miejscowych problem szerokiej Ukraińskiej i międzynarodowej społeczności dzięki głębszej integracji kulturalnej kraju w ich przestrzeni.

Bo niestety zaraz mamy dziwną sytuację. Trasa międzynarodową Kijów-Warszawa znajduję się akurat wśród terenów uszkodzonych kalandajką, ale nią bardzo rzadko jaki artysta lub aktywista z ośrodków kulturalnych odwiedza te rejony z celem stalego propagowania rozwoju cywilizowanego dla ludzie, mieszkających na izolowanych (najpierw sensowo), blotistych ziemiach Polessia pokoleniami. Mamy nadzieję, że ten projekt przynajmniej trochę zmieni sytuację na lepsze i będzie wspierał rozwój miejscowych ośrodków literackich i kulturalnych.

W pierwszej części projektu, konkursie literackim, wzięło udział 28 autorów z różnych części Ukrainy. Oni nadesłali 53 swoich opowieści na temat projektu. Między nimi są jak i znane autorzy, tak i nowicjusze literaccy. Zwłaszcza Vasyl Tybel (Wasyl Tybel) z Równego, laureat nagrody Koronatsjia Slowa (Коронація слова) za książki “Trianskie Riszkunci” i “Miodowa Baśń”, nadesłał swoją opowieść "Bursztyn z owadem w środku" o losie poleskiego bursztyniarza i jego rodziny. Tekst został wcześniej opublikowany w popularnym magazynie literackim "Dnipro". Oraz jeszcze “Erotyczny zapach grzybów”. Halyna Maksymiv (Halina Maksymiw) z m. Dolyna (Przykarpacie), zwyciężczyni konkursu na najlepszą nowelę "Kraina", napisała dla projektu "Sokolina łódź", fascynującą historię opowiadającej o wielu wiekach ciężkiego losu Polesia. W konkursie wziął wybitny ukraiński autor, Bohdan Logvynenko ("Saint Porno", "Przechodnie"/”Перехожі”), jaki w opowiadaniu "Drogę na Zachód" opisuje swoje przygody i doświadczenia z czeskim rock gangiem "DVA" podczas podróży do Polski po autostradzie Kijów-Warszawa (znana w Ukrainie jeszcze jak «Warszawka»).

W utworach można znaleźć aktualne tematy, a także  pamięć o dawnych czasach.  Na przykład, “Dąbrowica - to stolica” (J. Szczewicz) powie o flisactwie  na ziemiach dawnego Polesia, gdy ludzie wszystkich narodowości pracowali wspólnie; do starożytnych czasów odnoszą “Poleska baśń” (W.Tybel), „Starożytny wojownik Niemowicz” (Oleksij Sawczyn) oraz inni powieści; też są opowieści o oporze władzy radzieckiej i kolektywizacji. W stworzeniu okładki jest planowane wykorzystanie archiwalnego zdjęcia Zofii Chomętowskiej, o co w tej chwili trwa negocjacja z FAF. Dlatego zbiór opowiadań  jest zrównoważony i zwrócony jak do ukraińskiej, tak i międzynarodowej kulturalnej przestrzeni, zwłaszcza Polskiej jej części. 

Miejscowy autor, Mykola Panko (Mykola Pańko) opowie o "poleskim Rambo", jaki powiedział o bohater jego powieści "Bursztynowe wilki" recenzenta. Główny bohater - weteran obecnej wojny na Wschodzie Ukrainy, który stara się żyć w rodzinnym mieście, Sarnach, widząc jak wokół żyją bursztyniarze, jak kalandajka zmienia ludzie na gorsze. Ten temat rozwija Inna Perepelytsia w swoich powieściach "Puto" i "Bursztynowa Miłość". Pierwsze opowiada o losie weterana-ochotnika z Polesia i ludzkim nieprzyjęciu. Drugi - idealna "Love Story" o zwycięstwu miłości nad pieniędzmi i bursztynem. Cykl miejscowych opowiadań finalizuję "Miasto 34500", alegoryczna utopia Iwana Lemisza (Ivan Lemish) o współczesnym przetworzeniu zdegradowanego poleskiego miasta bez nazwy, według specjalnej operacji wojskowej o naprawie światopoglądu jego mieszkańców. 

Chociaż chyba najlepszy prezent dla naszego kraju zrobił Kostiantyn Melnikov (Kostjantyn Melnikow). Prezentująć opowiadanie "Król Marzycieli", w którym zawodowo łączy miejskie legendy Sarnów z prawdziwymi faktami historycznymi, opisując kształcenie literackiego zapału Borysa Szweda i rolę Jarosława Gaszeka w tym. 

Na razie zbiór opowiadań ma recenzji od znanych autorów. Laureatka nagrody literackiej im. Tarasa Szewczenka, znana pisarka Halyna Pahutiak (Hałyna Pahutiak) opisała swoje wrażenia po przeczytaniu, (publikacja "Kalandajka" na blogu gazety "День"). Autor, historyk i filozof, profesor Akademii Ostrogskiej (Obwód Równenski, Ukraina), Petro Kraliuk napisał recenzję "Głosy Polesia", wiążąc opowieści że zbioru z poprzednim kontekstem literackim Polesia, odsyłając do powieści "Szczebetun" (1957, autor - Theodore Odrach, ukraiński pisarz z Polesia) i nakłaniając czytelnika do wysłuchania się w odgłosy Polesia, którymi wypełniona  jest książka.

W imieniu uczestników,

inicjator i koordynator projektu, 

Jarosław Szczewicz (Iaroslav Shchevych),

literatura.polissia /na\ gmail.com

Bardzo dziękujemy Justynie Błaszczak (Uniwersytet Wrocławski) za pomoc w redagowaniu tekstu! 

  

*Kalandajka - od "Klondike", słynnej miejscowości na zachodzie Stanów Zjednoczonych Ameryki, gdzie rozpoczęła się gorączka złota i "kołatać" (ukr. kalatać) wodę w jamie poszukując bursztynu.

**Borys Szwed (Борис Швед) - pisarz, urodzony w  Sarnach w 1906. Razem z żoną, która była Polką, mieszkał w Sarnach i m. Rożyszcze. Autor powieści "Poleszczucy" (opublikowana w 1938, Lwów). Był zmobilizowany do Armii Czerwonej w 1944, poległ podczas bitwy w pobliżu Czarnej Strugi pod Warszawą i tam jest pochowany w braterskiej  mogile. Inne rękopisy zaginęły podczas wojny. Wiadomo tylko, że jego potomkowie mieszkają gdzieś w Polsce.

Oczekiwana publikacji książki (papier) w Ukrainie - maj, 2017 roku, w formie e-book - czerwiec, 2017. Nowości,  fragmenty tekstów i opinii autorów znajdziecie na http://kalandaika.blogspot.com/ oraz fb.com/litpolissia

Dubrowica - to stolica! (odcinek)